Ծիծեռնակը բույն էր շինում,
Ե՛վ շինում էր , և՛ երգում,
Ամեն մի շյուղ կպցնելիս՝
Առաջվա բույնն էր հիշում:
Մեկ անգամ էր նա բույն շինել
Եվ շատ անգամ կարկատել,
Բայց այս անգամ վերադարձին
Բույնն ավերակ էր գտել:
Այժմ նորից բույն էր շինում,
Ե՛վ շինում էր , և՛ երգում,
Ամեն մի շյուղ կպցնելիս՝
Առաջվա բույնն էր հիշում:
Նա հիշում էր անցած տարին
Իր սնուցած ձագերին,
Որոնց ճամփին հափշտակեց
Արյունարբու թշնամին:
Բայց նա կրկին բույն էր շինում,
Ե՛վ շինում էր , և՛ երգում,
Ամեն մի շյուղ կպցնելիս՝
Առաջվա բույնն էր հիշում:

Առաջադրանքներ

1. Կարդա՛ բանաստեղծությունը` դուրս գրելով ու բացատրելով անծանոթ բառերը: շյուղ-դալար շիվ, կարկատել-կտորները կարել իրար, ավերակ -փլատակ, սնուցել-կերակրել, հափշտակեց-գողանալ, կրկին-նորից,
2. Կարդա՛ բանաստեղծությունը` դուրս գրելով ու բացատրելով անծանոթ բառերը: շյուղ-դալար շիվ, կարկատել-կտորները կարել իրար, ավերակ -փլատակ, սնուցել-կերակրել, հափշտակեց-գողանալ, կրկին-նորից, արյունարբու-դաչ
3. Ընդգծված բառերը փոխարինի՛ր հոմանիշ բառերով:  շինում-սարքել, Այժմ-հիմա,շյուղ-ոստ, շ
4. Բանաստեղծության համար նոր վերնագիր հորինի՛ր։ Ծիծեռնակի նոր տուն
5. Ո՞վ է այս բանաստեղծության հերոսը:Ճիճառնակ փոքրիկ,թռֆուն։ Ճիճառնակ
6. Նկարագրի՛ր ծիծեռնակին:Ճիճառնակը աշխատասեր, ամեն տարի բույն էր շինում։
7. Մանրամասն բնութագրիր ծիծեռնակին` օգտվելով բանաստեղծության բնութագրումներից: Ծիծռնակ շատ աշխատասեր էր և մտածում էր իրանձ ձագուկնրի մասին։

Ծիծեռնակը բույն էր շինում,
Ե՛վ շինում էր , և՛ երգում, ես ընտրլմս աս հատված վորհտվ Ծիծեռնակը բույն էր շինում,Ե՛վ շինում էր , և՛ երգում, ես

1. Առանձնացրո’ւ քեզ ամենից դուր եկած հատվածը և վերլուծի’ր:
2. Արձակ շարադրի’ր բանաստեղծությունը և վերլուծի’ր: Ծիծեռնակը բույն էր շինում,
   Ե՛վ շինում էր , և՛ երգում,
3. Ինչո՞ւ է բանաստեղծությունը այսպես վերնագրված:
4. Ի՞նչ գիտես ծիծեռնակների մասին: Պատմի՛ր:
5. Տեղեկատվական աղբյուրներից նյութեր հավաքիր ծիծեռնակների մասին:
6. Բանաստեղծության ծիծեռնակին  համեմատի՛ր Հ. Թումանյանի «Մայրը» պատմվածքի ծիծեռնակի հետ: Նշի’ր ընդհանրությունները և հիմնավորի՛ր պատասխաններդ:

էֆելյան աշտարակ

էֆելյան աշտարակ

Էյֆելյան աշտարակ (ֆր.՝ La Tour Eiffel), երկաթյա վանդակավոր աշտարակ՝ տեղակայված Մարսյան դաշտում՝ Փարիզում։ Այն անվանվել է ի պատիվ ճարտարապետ Գուստավ Էյֆելի, ում կազմակերպությունն էլ հենց ծրագրել և կառուցել է աշտարակը։

Այն վեր է խոյացել 1889 թվականին, մինչդեռ հենց նույն թվականին էլ դրվել է նրա հիմքը Համաշխարհային տոնավաճառի ժամանակ։ Հենց սկզբից էլ այն քննադատվել է ֆրանսիացի մի շարք առաջատար արվեստագետների և մտավորականների կողմից իր դիզայնի համար, սակայն ժամանակի ընթացքում այն դարձել է և՛ Ֆրանսիայի համաշխարհային տարբերանշանը, և՛ աշխարհի ամենաճանաչված կառույցներից մեկը^[1]։ Այն հանդիսանում է Փարիզի ամենաբարձր կառույցը, ինչպես նաև ամենաշատ այցելված հուշակոթողն ամբողջ աշխարհում։ Միայն 2011 թվականին աշտարակն է բարձրացել 6.98 միլիոն մարդ։ 2010 թվականին աշտարակն ընդունել է իր 250 միլիոներորդ այցելուին^[2]։ Այն ունի 324 մետր բարձրություն (1,063 ֆուտ)։ Համեմատելու համար կարելի է նշել, որ այդպիսի բարձրություն ունի 81 հարկանի շենքը^[2]։ Դեռևս կառուցման ժամանակ Էյֆելյան աշտարակն անցել է Վաշինգտոնի հուշարձանին և արժանացել աշխարհում մարդու կողմից ստեղծված ամենաբարձր կառույցի կոչմանը։ Այդ տիտղոսն աշտարակը պահպանեց 41 տարի, մինչ կառուցվեց Քրայսլեր Կառույցը (Chrysler Building) Նյու Յորքում 1930 թվականին։ 1957 թվականին Էյֆելյան աշտարակի գագաթին ալեհավաքների կուտակման պատճառով այն այժմ 5,2 մետրով (17 ֆուտ) ավելի բարձր է, քան Քրայսլերը։ Եթե հաշվի չառնենք ալեհավաքները, ապա այն Ֆրանսիայի երկրորդ ամենաբարձր կառույցն է Վիադուկտ Միյոյից (Millau Viaduct) հետո։ Աշտարակն ունի երեք մակարդակ այցելուների համար՝ առաջին և երկրորդ մակարդակներում ռեստորաններով։ Երրորդ մակարդակը, որը հանդիսանում է որպես դիտակետ, գետնից բարձր է 276 մետր (906 ֆուտ). այն հանդիսանում է հասարակության համար հասանելի ամենաբարձր կետը Եվրամիությունում^[2]։ Գոյություն ունեն երկու տեսակի տոմսեր՝ աստիճաններով բարձրանալու և վերելակով, որոնք երկուսն էլ տանում են մինչև առաջին և երկրորդ մակարդակները։ Առաջին մակարդակի բարձրությունը 300 աստիճան է, այդպիսի երկարություն ունի նաև առաջինից երկրորդ տանող ճանապարհը։ Չնայած կան նաև սանդուղքներ, որոնք տանում են դեպի երրորդ և ամենաբարձր մակարդակը, դրանք սովորաբար փակ են հասարակության համար և հիմնականում հասանելի են վերելակով։

Չինական մեծ պարիսպ (長城, 长城, Chángchéng (Երկար պատ) կամ 萬里長城, 万里长城, Wànlǐ Chángchéng (Երկար պատ 10000 լի երկարությամբ), քարից, աղյուսից, հողից, փայտից և այլ նյութերից պատրաստված ամրությունների շարք։ Դրանք կառուցվել են հիմնականում արևելքից արևմուտք Չինաստանի հյուսիսային սահմանների երկայնքով՝ պաշտպանելու չինական պետություններն ու կայսրությունները Եվրասիական տափաստանների տարբեր քոչվոր խմբերի հարձակումներից և նվաճումներից։ Դեռևս մ.թ.ա. 7-րդ դարից սկսվել է պարսպի որոշ մասերի կառուցումը^[3]։ Սրանք հետագայում միացվել են մյուս պարիսպներին Ցին Շի Հուանդի՝ Չինաստանի առաջին կայսեր կողմից (մ.թ.ա. 220–206 թվականներ)։ Այս պարսպից, իհարկե, շատ քիչ մասն է պահպանվել^[4]։ Ավելի ուշ տարբեր դինաստիայի ներկայացուցիչներ վերակառուցել, նորոգել են հին պարիսպները՝ միևնույն ժամանակ ավելացնելով նոր շարքեր։ Պարիսպների ամենահայտնի հատվածը կառուցվել է Մին դինաստիայի (1368–1644 թվականներ) օրոք։

Պաշտպանական նշանակությունից բացի Չինական մեծ պարիսպը ունեցել է նաև սահմանների վերահսկողության նշանակություն՝ թույլ տալով Մետաքսի ճանապարհով ապրանքների անվնաս տեղափոխումը, առևտրի կանոնակարգումը, արտագաղթի և ներգաղթի վերահսկողությունը։ Դեռ ավելին՝ պարսպի պաշտպանական հատկանիշները բարելավվել են պահակակետ աշտարակների, զորանոցների, կայազորի կայանների, ծխի և կրակի միջոցով ազդանշաններ տալու համակարգերի ստեղծմամբ։ Միևնույն ժամանակ պետք է նշել, որ պարիսպների վրայի ուղին ինքնին եղել է նաև տրանսպորտային միջանցք։

Տարբեր դինաստիաների կողմից կառուցված սահմանամերձ պարիսպները ունեցել են մի քանի երթուղիներ։ Ընդհանուր առմամբ դրանք ձգվել են արևելքում Դանդունից մինչև արևմուտքում Լոբնոր լիճ, հյուսիսում ներկայիս ռուս-չինական սամանից մինչև հարավում Ցինհայ՝ ուրվագծելով մոնղոլական տափաստանի եզրը աղեղի ձևով։ Բարձրակարգ տեխնոլոգիաներով իրականացված հնագիտական հետազոտությունները թույլ են տվել եզրակացնել, որ Մին դինաստիայի կողմից կառուցված պարսպի երկարությունը եղել է 8850 կմ^[5]։ Այն կազմված է 6259 կմ երկարությամբ իրական պարիսպներից, 359 կմ երկարությամբ խրամատներից և 2232 կմ երկարությամբ բլուրներից և գետերից կազմված բնական պաշտպանական արգելապատնեշներից^[5]։ Մեկ այլ հնագիտական հետազոտության արդյունքում պարզ է դարձել, որ պարիսպը իր բոլոր ճյուղերով ունի մոտ 21,196 կմ երկարություն^[6]։ Այսօր Չինական մեծ պարիսպը համարվում է պատմության մեջ ամենատպավորիչ ճարտարապետական գլուխգործոցներից մեկը^[7]։ Մեծ պարիսպը 1987 թվականին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից ճանաչվել է Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ^[8][9]։

Հիսուս Ամենափրկիչ արձան (պորտ.՝ Cristo Redentor), Հիսուս Քրիստոսի հայտնի արձաններից, որը գտնվում է Ռիո դե Ժանեյրո քաղաքում՝ Կորկովադու լեռան գագաթին։ Համարվում է Բրազիլիայի և Ռիո դե Ժանեյրոյի խորհրդանիշը։ Ընդգրկվում է «Աշխարհի նոր յոթ հրաշալիքների» կազմում։ Արձանի բարձրությունը 38 մ է (ներառյալ պատվանդանը՝ 8 մ), ձեռքերի բացվածքը՝ 28 մ, ծանրությունը՝ 1145 տոննա։

Հիսուս Քրիստոսի արձանն աշխարհում ամենահայտնի և ճանաչված տեսարժան վայրերից է^[3]։

Արձանի կառուցումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1921 թ., Բրազիլիայի անկախության (1822 թ.) սպասվելիք հարյուրամյակի առիթով, քաղաքի ղեկավարները որոշում կայացրին կառուցել Հիսուս Քրիստոսի արձանը։ Ռիո դե Ժանեյրոն այդ ժամանակ Բրազիլիայի մայրաքաղաքն էր (մայրաքաղաք է եղել 1763-1960 թթ.): «Կրուզեյրու» ամսագիրը հայտարարեց հուշարձանի կառուցման դրամահավաք։ Հավաքվեց ավելի քան երկուսուկես միլիոն բրազիլական ռեալ։ Դրամահավաքին միացավ նաև եկեղեցին։ Այդ ժամանակ Ռիո դե Ժանեյրոյի արքեպիսկոպոսն էր դոն Սեբաստիան Լեմեն, ով մեծ մասնակցություն ունեցավ հուշարձանի ստեղծման գործին։

Հուշարձանի ստեղծումը տևեց մոտ ինը տարի՝ 1922 թվականից մինչև 1931 թվականը։

Արձանի նախնական էսքիզը մշակեց նկարիչ Կառլոս Օսվալդը։ Նրա առաջարկով Հիսուս Քրիստոսը պատկերվեց խաչի նման պարզած ձեռքերով։ Նախնական գծագրում արձանի պատվանդանը գնդաձև էր՝ խորհրդանշելով երկրագունդը։ Հուշարձանի վերջնական տեսքը մշակեց բրազիլացի ճարտարագետ և ճարտարապետ Հեյտոր դա Սիլվա Կոշտան։

Աշխատանքներն ընթացան Ֆրանսիայում, քանի որ Բրազիլիայում այդ ժամանակ տեխնիկապես հնարավոր չէր ստեղծել նման մեծ հուշարձան։ Բոլոր դետալները, ներառյալ նաև հիմնակմախքը, պատրաստվեցին Ֆրանսիայում։ Արձանը կառուցվեց մետաղաբետոնից և բյուրեղային հատուկ բաղադրություն ունեցող հանքաքարից։

1924 թվականին ֆրանսիացի քանդակագործ Պոլ Լանդովսկին ավարտեց գլխի (3,75 մ բարձրությամբ) և ձեռքերի մոդելավորումը, իսկ 1925 թվականից մինչև 1931 թվականը ռումին քանդակագործ Գեորգե Լեոնիդան աշխատեց գլխի ստեղծման վրա։ Հուշարձանի բոլոր պատրաստի հատվածներն առանձին-առանձին տեղափոխվեցին Բրազիլիա և երկաթուղով բարձրացվեցին Կորկովադու լեռան գագաթը (ծովի մակերևույթից բարձրությունը՝ 710 մ)։

1931 թվականի հոկտեմբերի 12-ին կայացավ արձանի հանդիսավոր բացումն ու օծումը։ Հիսուս Քրիստոսի արձանը դարձավ Բրազիլիայի խորհրդանիշը։

1965 թվականին արձանը վերստին օծվեց Հռոմի Պողոս VI պապի կողմից։

Իմաստի էվոլյուցիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

• Վաղ Միջնադարում մշտական բնակություն ունեցող բնակավայրի` «բուրգի» (գերմ.՝ Burg — ամրոց, բերդ, քաղաք) բնակիչներ կամ մոտակայքում բնակվողներ լյութերական եկեղեցու (կիրխ), տաճարի (լատին․՝ cives, urbani, oppidani, լատին․՝ burgenses) մոտակայքում մշտական բնակություն հաստատածներ։
  • բուրգգրաֆ – գերմանական միջնադարյան քաղաքում` բուրգերում, թագավորի կամ եպիսկոպոսի կողմից նշանակվող պաշտոնատար անձ, որն կայսրի անմիջական ենթակայության տակ է եղել, որին կոչել են ռեյխսգրաֆ, կամ էլ որևէ այլ կառավարիչի վասալն է եղել
  • Նյուրնբերգյան բուրգգրաֆ – Պրուսիայի թագավոր, ով Գերմանիայում Նյուրնբերգի բուրգգրաֆությունն է ղեկավարել սկսած 11-րդ դարից մինչև 1918 թվականը
• Ուշ Միջնադարում (XII դար – XIV դար) «քաղաքի կարգավիճակի իրավունք» ունեցող (օրինակ` Լյուբեկյան, Մագդեբուրգյան, Կուլմյան իրավունքներ եւ այլն) ունեցող գերմանական քաղաքների ազատ քաղաքացիները, ի տարբերություն ֆեոդալական սյուզերենների հպատակներին (ֆեոդալներ և թագավորներ)։
• Նոր ժամանակ եւ Նորագույն ժամանակ.
  • ազգային պետությունների, իսկ հետագայում նաև քաղաքացիական հասարակության ձևավորման գործընթացում պետության քաղաքացիները (գերմ.՝ Staatsbürger), որոնք օրենքով ամրագրված (Սահմանադրության) իրավունքներ ունեին (գերմ.՝ Bürgerrecht)
  • Ցեյլոն կղզում (այժմ ՝ Շրի-Լանկա) Միացյալ Թագավորության նվաճումից հետո բուրգերներ անվանել են (Burgher) կղզում բնակվող հոլանդացիների և պորտուգալացիների սերունդներին։

Ածանցյալ բառը «Բուրգոմիստր» (գերմ.՝ Bürgermeister), «ավագ բուրգեր», ավագ, քաղաքի կամ ցանկացած բնակավայրի մեր, այդ թվում` գյուղի։

Ռուսական գրականության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

XIX դարի ռուսական գեղարվեստական գրականության և լրագրության մեջ ազնվական ծագում ունեցող, ինչպես նաեւ խոսակցականում բուրգեր բառը հաճախ օգտագործվում է անփույթ-արհամարհական համատեքստում, այնպես, ինչպես «տգետ», «կարճամիտ», «քաղքենի» հասկացությունները։

Մոսկվայի գլխավոր հրապարակը։ Կազմավորվել է 15-րդ դարի 90-ական թվականներին, կոչվել է «Տորգ» կամ «Պոժար», իսկ 17-րդ դարի 2-րդ կեսից՝ «Կրասնայա» (գեղեցիկ)։ Սկզբնական շրջանում առևտրական հրապարակ էր, սկսած XVI դ. այստեղ տեղի են ունեցել հանդիսավոր արարողություններ, հրապարակվել հրամաններ։ Արևմտքից Կարմիր հրապարակ սահմանափակված է երբեմնի խանդակով անջատված Կրեմլի պարսպով և աշտարակներով (Սպասկայա, Սենատսկայա, Նիկոլսկայա), հարավից՝ Վասիլի Երանելու տաճարով (1555–60): 1812 թվականի հրդեհից հետո Կարմիր հրապարակի կոմպոզիցիան վերափոխվել է Օ. Ի. Բովեի նախագծով (լցվել է խանդակը, վերակառուցվել են առևտրական շարքերը)։ 1818-ին կանգնեցվել է Կ. Մինինի և Դ. Պոժարսկու հուշարձանը (քանդակագործ՝ Ի. Մարտոս)։ 19-րդ դարի վերջին կառուցվել են Պատմական թանգարանը (1875–1881, ճարտարապետ Վ. Շերվուդ և ուրիշներ), նոր՝ Վերին առևտրական շարքերը (1889–93, ճարտ. Ա. Պոմերանցև, այժմ՝ պետ. հանրախանութ)։ 1924–1930 թվականներին ճարտարապետ Ա. Շչուսևի նախագծով կառուցվել է Վլադիմիր Լենինի դամբարանը, որը դարձել է Կարմիր հրապարակի ճարտարապետական անսամբլի կոմպոզիցիոն կենտրոնը։ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո Կարմիր հրապարակ մայրաքաղաքի աշխատավորների ցույցերի, զինվորական շքերթների, տոնակատարությունների վայր է։ Կարմիր հրապարակում, Կրեմլի պարսպի մոտ կոմունիստական կուսակցության, սովետական պետության, գիտության և մշակույթի, միջազգային բանվորական շարժման ականավոր գործիչների շիրիմներն են, իսկ պարսպի մեջ՝ աճյունասափորները:

Այն եղել է Հին Աշխարհի նշանավոր քաղաքներից մեկը և Բաբելոնիայի կամ Քաղդեայի մայրաքաղաքը։ Նրա ավերակները գտնվում են ներկա Բաղդադ քաղաքից 1600 կիլոմետր հարավարևելք, այն տերիտորիայում, որը հայտնի է Միջագետք անվան տակ։ Միջագետքը եղել է մարդկային մշակույթի ամենահին օրինակներից մեկը, որը ընկած է եղել Եփրատ և Տիգրիսգետերի միջև։ Տիգրիսն ու Եփրատը, սկիզբ են առնում Հայկական բարձրավանդակից։ Բաբելոն քաղաքը հայտնի է եղել շատ ճարտարապետական գործերով, որոնցից մեկը Շամիրամի կախովի այգիները, Հին Աշխարհի յոթ հրաշալիքներից մեկը։ «Շամիրամի կախովի այգիները» Հին Բաբելոնին բնորոշ առանձնահատկություն է եղել։ Այն մարդկանց հպարտության աղբյուրն էր։ Ասում են, որ այգիները ճարտարապետության մեջ եղել են ականավոր սխրագործության արդյունք. ամֆիթատրոնի ձևով՝, hարկերով բարձրացող այգիների շարք՝ որտեղ կային ծառերի, որթատունկերի և թփուտների տեսակներ։ Ըստ պատմական տեղեկությունների՝ Նաբուգոդոնոսոր II թագավորն այն կառուցել է Քրիստոսից առաջ 600 թվականին՝ իր սիրելի կնոջ՝ Մարաստանի թագուհի Ամիտիսի համար, ով շատ էր կարոտում իր երկրի կանաչ լեռներն ու անտառները։ Ցանկանալով թեթևացնել հայրենիքի կարոտը՝ Նաբուգոդոնոսոր թագավորը նվիրեց նրան մի ամբողջ օազիս, որը հիշեցնում էր Մարաստանի լեռներն իրենց հարուստ բուսականությամբ։ Այս գեղեցիկ այգիներն ավերվել են ջրհեղեղից[փա՞ստ]։ Առասպելը դրանք դարձրեց «Շամիրամի կախովի այգիներ»՝ վերագրելով դրանք Ասորեստանի կիսաառասպելական թագուհի Շամիրամին, որը թագավորել է Նաբուգոդոնոսոր արքայից շատ ավելի առաջ։ Որոշ գիտնականների կարծիքով դրանք կառուցվել են ոչ թե Նինվեում, այլ Նոր Նինվեում՝ Սինաքերիբ թագավորի կողմից։ Այգիները կործանվել են մ․թ․ա․ 538 թ պարսկական արշավանքների հետևանքով։

Կոլիզեում (լատ.՝ Colosseum կամ Coliseum), հայտնի է նաև որպես Փլավիոսների ամֆիթատրոն (լատ.՝ Amphitheatrum Flavium, իտալերեն.՝ Anfiteatro Flavio կամ Colosseo), Իտալիայում՝ Հռոմ քաղաքի կենտրոնում գտնվող օվալաձև ամֆիթատրոն։ Կառուցված լինելով տրավերտինով, հրաբխային տուֆով և բետոնե աղյուսներով^[1]՝ այն երբևէ կառուցված ամենամեծ ամֆիթատրոնն է։ Կոլիզեումը գտնվում է Հռոմի Ֆորումի արևելքում։ Կառուցումը սկսել է Վեսպասիանոս կայսրը մ.թ. 72 թվականին^[2], ավարտել է իր իրավահաջորդ ու ժառանգ Տիտոսը^[3]՝ 80 թվականին։ Հետագա ձևափոխությունները կատարվել են Դոմիցիանոս կայսեր օրոք (81–96 թթ.)^[4]: Այս երեք կայսրերը հայտնի են որպես Փլավիոսների դինաստիա, ամֆիթատրոնը լատիներեն անվանվել է նրանց ազգանունով՝ Փլավիոս (Flavius)։

Համարվում է, որ Կոլիզեումը կարող է տեղավորել մոտավորապես 50,000 – 80,000 հանդիսատես^[5][6], միջինում ունեցել է մոտ 65,000 հանդիսատես^[7][8]։ Այն օգտագործվել է գլադիատորական մրցույթների, հանրային ներկայացումների, ինչպես օրինակ՝ նավմախիայի, (միայն շատ կարճ ժամանակահատվածում, քանի որ նկուղային հարկը լցվեց այլ զբաղմունքների համար նախատեսված մեխանիզմներով) կենդանիների որսերի, մահապատիժների, հայտնի մարտերի կրկնությունների և հռոմեական դիցաբանության վրա հիմնված դրամաների համար։ Վաղ միջնադարում կառույցը դադարեցին օգտագործել զվարճանքների համար։ Հետագայում այն օգտագործվեց այլ նպատակների՝ բնակեցման, արհեստանոցների համար, որպես հոգևորականների թաղամաս, ամրոց, քարհանք և քրիստոնեական սրբավայր։

Չնայած երկրաշարժերի պատճառով մասամբ ավերված լինելուն, Կոլիզեումը մինչ օրս Հռոմեական կայսրության պատմական խորհրդանիշներից է և համարվում է Աշխարհի նոր յոթ հրաշալիքներից^[9] մեկը։ Այն հռոմեական ամենահայտնի տեսարժան վայրերից է ու կապված է Հռոմեական Կաթոլիկ եկեղեցու հետ, քանի որ ամեն Ավագ Ուրբաթ Հռոմի Պապը «Խաչի ճանապարհը» անվամբ մոմավառության երթ է գլխավորում, որը սկսվում է Կոլիզեումի շրջակա տարածքից^[10]։

Կոլիզեումը պատկերված է հինգ ցենտ արժողությամբ եվրոյի մետաղադրամի իտալական տարբերակի վրա։

Այսօր մենք ը Աննայի և ը Նարեի հետ քայլելով այցելեցինք տեխնոպարկ։ մենք ընկեր Արմանի հետ մի շարք փորձեր արեցինք։ տեսանք ընկույզ ջարդող սարքը, ձայնային էֆէկտով աշխատոզ կրակ, իմ

Իմ սրտում ապրում են մայրիկս, իմ ընկերները՝ Արան, Ավետը, Հենրին, Գագիկը, Գոռը։ Իմ սիրտը բռունցքի չափ է։

Ահա, հենց այդ պատճառով էլ երկար ժամանակ է՝ մտածում եմ՝ այս փոքրիկ սիրտը ո՞ւմ նվիրեմ: Այսինքն՝ ո՞ւմ պետք է սրտիս մեջ տեղավորեմ, որ բոլորից լավը լինի: Ճիշտն ասած՝ ախր, չգիտեմ՝ ինչպես ասեմ…Սիրտս ուզում է՝ այս ամբողջ-ամբողջ, փոքրիկ-փոքրիկ սիրտս՝ մի փոքրիկ, սիրուն տնակի պես, մի այնպիսի մեկին նվիրեմ, որին շա՜տ-շա՜տ եմ սիրում…կամ…չգիտեմ…մեկին, որ շատ լավն է: Մեկին, որ իսկապես արժանի է իմ շատ փոքրիկ եւ մաքուր սրտի մեջ տնակ ունենալու: Ճիշտ եմ ասում, չէ՞։
— Սիրտը հյուրանոց չէ, որ մարդիկ գան, մի երկու-երեք ժամ կամ մի երկու-երեք օր այնտեղ մնան ու հետո գնան, – ասում է հայրիկը, – սիրտը ճնճղուկի բույն չէ, որ գարնանը շինվի, իսկ աշնանը քամին այն իր հետ քշի ու տանի…
ճիշտն ասած՝ չգիտեմ՝ ինչ է սիրտը, բայց գիտեմ, որ տեղ է շա՜տ-շա՜տ լավ մարդկանց եւ մշտապես…
Դե…Երկար մտածելուց հետո վճռեցի՝ սիրտս նվիրեմ մայրիկիս, ամբողջ սիրտս, ամբողջը նվիրեմ մայրիկիս եւ կատարեցի այդ բանը…
Բայց, ո՜վ զարմանք, երբ նայեցի սրտիս, չնայած մայրիկս հանգիստ տեղավորվել էր նրա մեջ եւ իրեն էլ շատ լավ էր զգում, այդուհանդերձ նկատեցի, որ կեսը դեռեւս դատարկ էր մնացել…
Դե, իհարկե, հենց սկզբից ես պիտի գլխի ընկնեի ու սիրտս երկուսին նվիրեի՝ հայրիկիս ու մայրիկիս: Այդպես էլ վարվեցի:
Հետո, հետո գիտե՞ք՝ ի՞նչ եղավ: Այո, իհարկե, նայեցի ու տեսա՝ սրտիս մի մասում դեռեւս դատարկ տեղ է մնացել…
Անմիջապես վճռեցի սրտիս դատարկ մնացած անկյունը նվիրել մի քանի հոգու: Մի քանի հոգու, ում շատ եմ սիրում:
Մեծ եղբորս, փոքրիկ քրոջս, պապիկին, տատիկին, իմ բարի քեռուն եւ ուրախ բնավորությամբ հորեղբորս էլ տեղավորեցի սրտիս մեջ:
Մտածեցի՝ հիմա արդեն սրտիս մեջ կարգին խճողում է…այսքան մարդ մի՞թե հնարավոր է այսքան փոքրիկ սրտում տեղավորել:
Բայց երբ նայեցի սրտիս, Աստված իմ, Աստված իմ, գիտե՞ք՝ ինչ տեսա:
Տեսա, որ այս բոլոր մարդիկ տեղավորվել են սրտիս ճիշտ կես մասի մեջ, ճիշտ կեսի, թեեւ հանգիստ նստել, ասում, խոսում ու ծիծաղում էին, եւ ոչ մեկը չէր բողոքում տեղի նեղվածքից:
Դե…հետո հերթը…Այո, ճիշտ է, սրտիս մնացածը, այսինքն՝ դատարկ մնացած կեսը ուրախությամբ ու գոհունակությամբ նվիրեցի այն բոլոր լավ մարդկանց, ովքեր ապրում են մեր թաղում, եւ բոլոր այն լավ բարեկամներին, որ ունեմ, եւ բոլոր ընկերներիս եւ բոլոր այն ուսուցիչներին, ովքեր սիրում են երեխաներին…
Եվ գիտե՞ք, թե ինչ եղավ…
Աստված իմ, այսքան փոքրիկ սիրտը ինչպե՞ս կարող է այսքա՛ն մեծ լինել:
Ճիշտն ասած, խոսքը մեր մեջ, հայրս մի հորեղբայր ունի: Հայրիկիս այս հորեղբայրը շա՜տ, շա՜տ, շա՜տ փող ունի: Ես երբ տեսա՝ բոլոր լավ մարդիկ տեղավորվում են սրտիս մեջ, աշխատեցի հայրիկիս այս հորեղբորն էլ տանեմ սրտիս մեջ եւ մի անկյուն էլ նրան հատկացնեմ…բայց…չտեղավորվեց…ինչ արեցի, չտեղավորվեց…շատ խղճացի…բայց ի՞նչ անեմ, չտեղավորվեց, էլի, իմ մեղքը հո չի, իր մեղքն է: Այսինքն՝ ճիշտն ասած, երբ ինքն էլ դժվարությամբ, մի կերպ տեղավորվում էր սրտիս մեջ, փողերի հսկա սնդուկը դուրս էր մնում, նա էլ հևիհև դուրս էր վազում սրտիցս, որպեսզի վերցնի իր սնդուկը…
Այո…կամաց–կամաց հասկանում էի, թե մի փոքրիկ-փոքրիկ սիրտ որքա՜ն կարող է մեծ լինել: Մի գիշեր, երբ հիշեցի այն մեծ պատերազմի ծանր օրերն ու գիշերները, միանգամից վեր թռա ու ճչացի. «Սրտիս մնացած մասը կնվիրեմ բոլոր նրանց, ովքեր կռվեցին եւ կեղտոտ թշնամուն մեր հողից, մեր երկրից ու մեր տնից դուրս վռնդեցին…»:
…Հիմա այլեւս իմ սիրտը նմանվել էր մի մեծ քաղաքի, դպրոց ուներ, հիվանդանոց ուներ, զորանոց ուներ, փողոց, թաղ, պողոտա ուներ եւ դարձյալ մի աշխարհի չափ դատարկ տեղ ուներ…
Ինքս ինձ ասացի. «Այլեւս բավական է ընտրություն անել, իմ սիրտը պատկանում է աշխարհի բոլոր-բոլոր լավ մարդկանց՝ աշխարհի այս ծայրից մինչեւ մյուս ծայրը…»:
Դուք ինքներդ տեսնում եք՝ հիմա միայն մի շա՜տ-շա՜տ փոքրիկ անկյուն է դատարկ մնացել սրտիս մեջ: Գիտեք՝ այդ տեղը ում համար եմ թողել, այո, ճիշտ է, բոլոր վատ մարդկանց, միայն՝ մի պայմանով, որ հրաժարվեն վատ լինելուց եւ վատ արարքներ կատարելուց. երեխաներին չնեղացնեն, ծովը չկեղտոտեն, կենդանիներին չսպանեն եւ ոչ մեկի նկատմամբ բռնություն չգործադրեն…
Վատ մարդիկ էլ, եթե լավանան, իրավունք ունեն, չէ՞, իմ սրտի մեջ մի փոքրիկ տնակ ունենալու. ..չէ՞։
Կարծում եմ՝ եթե վատ մարդիկ բարիանան ու գան, դարձյալ իմ սրտի մեջ մի փոքրիկ տեղ կմնա…գուցե անտառների համար, սարերի, ձկների, եղնիկների, փղերի…եւ շատ ուրիշ բաների համար…
Իսկապես, զարմանալի է, հայտնի չէ՝ սա սի՞րտ է, թե՞ ծով: Այսքան փոքրիկ սիրտն, ախր, ինչպե՞ս է, որ երբեք չի լցվում:
Դե լավ, դա ինձ չի վերաբերում:
Երբ մեծանամ, գուցե հասկանամ, թե ինչու է այդպես, սակայն հիմա, մինչեւ այն պահը, երբ դեռ սրտիս մեջ տեղ կա, պետք է այդ տեղը նվիրեմ լավ ու բարի մարդկանց։
Սիրտը հենց դրա համար է, ճիշտ չէ՞։

Ես մի փոքրիկ սիրտ ունեմ: Շատ փոքրիկ, շա՜տ-շա՜տ փոքրիկ:
— Մարդու սիրտը չպետք է դատարկ մնա, – ասում է տատիկը, – եթե դատարկ մնա, դատարկ ծաղկամանի նման տգեղ կլինի և մարդուն ցավ կպատճառի:

Ես մի փոքրիկ սիրտ ունեմ: Շատ փոքրիկ, շա՜տ-շա՜տ փոքրիկ:
— Մարդու սիրտը չպետք է դատարկ մնա, – ասում է տատիկը, – եթե դատարկ մնա, դատարկ ծաղկամանի նման տգեղ կլինի և մարդուն ցավ կպատճառի:

Ահա, հենց այդ պատճառով էլ երկար ժամանակ է՝ մտածում եմ՝ այս փոքրիկ սիրտը ո՞ւմ նվիրեմ: Այսինքն՝ ո՞ւմ պետք է սրտիս մեջ տեղավորեմ, որ բոլորից լավը լինի: Ճիշտն ասած՝ ախր, չգիտեմ՝ ինչպես ասեմ…Սիրտս ուզում է՝ այս ամբողջ-ամբողջ, փոքրիկ-փոքրիկ սիրտս՝ մի փոքրիկ, սիրուն տնակի պես, մի այնպիսի մեկին նվիրեմ, որին շա՜տ-շա՜տ եմ սիրում…կամ…չգիտեմ…մեկին, որ շատ լավն է: Մեկին, որ իսկապես արժանի է իմ շատ փոքրիկ եւ մաքուր սրտի մեջ տնակ ունենալու: Ճիշտ եմ ասում, չէ՞։
— Սիրտը հյուրանոց չէ, որ մարդիկ գան, մի երկու-երեք ժամ կամ մի երկու-երեք օր այնտեղ մնան ու հետո գնան, – ասում է հայրիկը, – սիրտը ճնճղուկի բույն չէ, որ գարնանը շինվի, իսկ աշնանը քամին այն իր հետ քշի ու տանի…
ճիշտն ասած՝ չգիտեմ՝ ինչ է սիրտը, բայց գիտեմ, որ տեղ է շա՜տ-շա՜տ լավ մարդկանց եւ մշտապես…
Դե…Երկար մտածելուց հետո վճռեցի՝ սիրտս նվիրեմ մայրիկիս, ամբողջ սիրտս, ամբողջը նվիրեմ մայրիկիս եւ կատարեցի այդ բանը…
Բայց, ո՜վ զարմանք, երբ նայեցի սրտիս, չնայած մայրիկս հանգիստ տեղավորվել էր նրա մեջ եւ իրեն էլ շատ լավ էր զգում, այդուհանդերձ նկատեցի, որ կեսը դեռեւս դատարկ էր մնացել…
Դե, իհարկե, հենց սկզբից ես պիտի գլխի ընկնեի ու սիրտս երկուսին նվիրեի՝ հայրիկիս ու մայրիկիս: Այդպես էլ վարվեցի:
Հետո, հետո գիտե՞ք՝ ի՞նչ եղավ: Այո, իհարկե, նայեցի ու տեսա՝ սրտիս մի մասում դեռեւս դատարկ տեղ է մնացել…
Անմիջապես վճռեցի սրտիս դատարկ մնացած անկյունը նվիրել մի քանի հոգու: Մի քանի հոգու, ում շատ եմ սիրում:
Մեծ եղբորս, փոքրիկ քրոջս, պապիկին, տատիկին, իմ բարի քեռուն եւ ուրախ բնավորությամբ հորեղբորս էլ տեղավորեցի սրտիս մեջ:
Մտածեցի՝ հիմա արդեն սրտիս մեջ կարգին խճողում է…այսքան մարդ մի՞թե հնարավոր է այսքան փոքրիկ սրտում տեղավորել:
Բայց երբ նայեցի սրտիս, Աստված իմ, Աստված իմ, գիտե՞ք՝ ինչ տեսա:
Տեսա, որ այս բոլոր մարդիկ տեղավորվել են սրտիս ճիշտ կես մասի մեջ, ճիշտ կեսի, թեեւ հանգիստ նստել, ասում, խոսում ու ծիծաղում էին, եւ ոչ մեկը չէր բողոքում տեղի նեղվածքից:
Դե…հետո հերթը…Այո, ճիշտ է, սրտիս մնացածը, այսինքն՝ դատարկ մնացած կեսը ուրախությամբ ու գոհունակությամբ նվիրեցի այն բոլոր լավ մարդկանց, ովքեր ապրում են մեր թաղում, եւ բոլոր այն լավ բարեկամներին, որ ունեմ, եւ բոլոր ընկերներիս եւ բոլոր այն ուսուցիչներին, ովքեր սիրում են երեխաներին…
Եվ գիտե՞ք, թե ինչ եղավ…
Աստված իմ, այսքան փոքրիկ սիրտը ինչպե՞ս կարող է այսքա՛ն մեծ լինել:
Ճիշտն ասած, խոսքը մեր մեջ, հայրս մի հորեղբայր ունի: Հայրիկիս այս հորեղբայրը շա՜տ, շա՜տ, շա՜տ փող ունի: Ես երբ տեսա՝ բոլոր լավ մարդիկ տեղավորվում են սրտիս մեջ, աշխատեցի հայրիկիս այս հորեղբորն էլ տանեմ սրտիս մեջ եւ մի անկյուն էլ նրան հատկացնեմ…բայց…չտեղավորվեց…ինչ արեցի, չտեղավորվեց…շատ խղճացի…բայց ի՞նչ անեմ, չտեղավորվեց, էլի, իմ մեղքը հո չի, իր մեղքն է: Այսինքն՝ ճիշտն ասած, երբ ինքն էլ դժվարությամբ, մի կերպ տեղավորվում էր սրտիս մեջ, փողերի հսկա սնդուկը դուրս էր մնում, նա էլ հևիհև դուրս էր վազում սրտիցս, որպեսզի վերցնի իր սնդուկը…
Այո…կամաց–կամաց հասկանում էի, թե մի փոքրիկ-փոքրիկ սիրտ որքա՜ն կարող է մեծ լինել: Մի գիշեր, երբ հիշեցի այն մեծ պատերազմի ծանր օրերն ու գիշերները, միանգամից վեր թռա ու ճչացի. «Սրտիս մնացած մասը կնվիրեմ բոլոր նրանց, ովքեր կռվեցին եւ կեղտոտ թշնամուն մեր հողից, մեր երկրից ու մեր տնից դուրս վռնդեցին…»:
…Հիմա այլեւս իմ սիրտը նմանվել էր մի մեծ քաղաքի, դպրոց ուներ, հիվանդանոց ուներ, զորանոց ուներ, փողոց, թաղ, պողոտա ուներ եւ դարձյալ մի աշխարհի չափ դատարկ տեղ ուներ…
Ինքս ինձ ասացի. «Այլեւս բավական է ընտրություն անել, իմ սիրտը պատկանում է աշխարհի բոլոր-բոլոր լավ մարդկանց՝ աշխարհի այս ծայրից մինչեւ մյուս ծայրը…»:
Դուք ինքներդ տեսնում եք՝ հիմա միայն մի շա՜տ-շա՜տ փոքրիկ անկյուն է դատարկ մնացել սրտիս մեջ: Գիտեք՝ այդ տեղը ում համար եմ թողել, այո, ճիշտ է, բոլոր վատ մարդկանց, միայն՝ մի պայմանով, որ հրաժարվեն վատ լինելուց եւ վատ արարքներ կատարելուց. երեխաներին չնեղացնեն, ծովը չկեղտոտեն, կենդանիներին չսպանեն եւ ոչ մեկի նկատմամբ բռնություն չգործադրեն…
Վատ մարդիկ էլ, եթե լավանան, իրավունք ունեն, չէ՞, իմ սրտի մեջ մի փոքրիկ տնակ ունենալու. ..չէ՞։
Կարծում եմ՝ եթե վատ մարդիկ բարիանան ու գան, դարձյալ իմ սրտի մեջ մի փոքրիկ տեղ կմնա…գուցե անտառների համար, սարերի, ձկների, եղնիկների, փղերի…եւ շատ ուրիշ բաների հաԴե լավ, դա ինձ չի վերաբերում:
Երբ մեծանամ, գուցե հասկանամ, թե ինչու է այդպես, սակայն հիմա, մինչեւ այն պահը, երբ դեռ սրտիս մեջ տեղ կա, պետք է այդ տեղը նվիրեմ լավ ու բարի մարդկանց։
Սիրտը հենց դրա համար է, ճիշտ չէ՞։

1. Բառարանի օգնությամբ բացատրիր անծանոթ բառերը:
2. Պատմությունը բաժանիր հատվածների և վերնագրիր:ՍիրտԻտնակ
3. առաջադրանքներԻնֆու ե սիռտաեքան տ
4. եղծագործության վերաբերյալ: սիրտի,մեֆ կարելտզավօրել աշփար
5. Ի՞նչ է սովորեցնում այս պատմվածքը: դադարկ սիրտ նման օդուցեան
6. Դու ինչի՞ ես նմանեցնում դատարկ սիրտը: հաերիկիհոերփպարե,վօ րֆտվ լիկ ֆող
7. Ո՞վ չէր տեղավորվում տղայի սրտում և ինչո՞ւ: սիրտ նիվր լ նշակնու
8. Ի՞նչ ես հասկանում «սիրտը նվիրել» ասելով:Դու ո՞ւմ կնվիրեիր քո սիրտը և ինչո՞ւ:ես իմ սիրտ կնիվրմ իմ մաերիկիս
9. Քեզ դո՞ւր եկավ այս պատմությունը, ինչո՞ւ:
10. Ստեղծագործական աշխատանք` գրել շարադրություն «Իմ սիրտը» վերնագրով, աշխատանքը տեղադրել բլոգում, ձևավորել համապատասխան նկարով: